نوێترین هەواڵ
سەرەتا / کوردستان / سەرۆکی حکومەت: بە گەشبینییەوە لە داهاتوو دەڕوانین و کار دەکەین لەپێناو زیاتر پێشخستن و بووژانەوەی ئابووريی کوردستان

سەرۆکی حکومەت: بە گەشبینییەوە لە داهاتوو دەڕوانین و کار دەکەین لەپێناو زیاتر پێشخستن و بووژانەوەی ئابووريی کوردستان

سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە دیدارێکی لەگەڵ ژمارەیەک لە هاووڵاتییانی پاریزگای هەولێر لە چوارچێوەی بەرنامەی ( گفتوگۆ لەگەڵ سەرۆک وەزیران) ، ئاماژەی بەوە کرد کە بە گەشبینیەوە لە داهاتووی هەرێمی کوردستان دەڕوانێت و كوردستان سەقامگیریی تێدا بەردەوام دەبێ، پێشكەوتن زیاتر دەبێ، بووژانەوەی ئابووری باشتر دەبێ.

ئەمەش دەقی گفتۆگۆکەیە:

خۆشحاڵم لە خزمەتی ئێوەم، پێمخۆشە ئەم دیدارە لێرە لە قەڵاتی هەولێر ڕێكخرا. ئەمە لە چوارچێوەی كۆمەڵێكە لەو دیدارانەیە لەگەڵ هاووڵاتیان لە هەموو شارەكانی كوردستان دەیکەین، بۆ ئەوەی لە نزیكەوە ئاگامان لە یەكتر بێت، پێمخۆش بوو ئەم دیدارەش ڕێك بخرێ لەگەڵ ئێوەی بەڕێز و خۆشەویست، بۆ ئەوەی لەسەر هەندێ لەو بابەتانەی كە تایبەتمەندن بە ژیانی هاووڵاتیانەوە و بە بارودۆخی ئێستا و هەنووكەی هەرێمی كوردستان و ناوچەكەوە، زیاتر دیدارێكی راشكاو و زۆر نزیك بێت لەگەڵ یەكتر، بۆ ئەوەی بزانین ئەگەر ئێوە پرسیارتان هەبێ، ئێمە وەڵام بدەینەوە، یان ئەگەر تێبینییەكتان هەبێت لەسەر ئەدای حكوومەت، پێم خۆشە زۆر بە راشكاوی وەڵامی هەموو خوشك و برایەك بدەمەوە.
من نامەوێ خۆم بچم بابەتەكان دیاری بكەم و بچمە ناو ئەو خاڵانەی كە دەمەوێ قسەی لەسەر بكەم، چونكە لە زۆر شوێن قسەی پێویستمان كردووە، ئەمجارە دەمەوێ من زیاتر گوێ لە ئێوە بگرم. ئێوە ئەگەر دەتانەوێ بە تێبینی یان بە پرسیار، هەر شتێكتان دەوێ قسەی لەسەر بكەین، من لە خزمەت ئێوە دەبم و لە كاتی وەڵامدانەوە لەوانەیە جەخت لە هەندێك لەو خاڵانەش بكەینەوە كە پێموایە ئێستا گرنگن بۆ هاووڵاتیان، بە تایبەتیش دانیشتووانی پارێزگای هەولێر، ناو شاری هەولێر، دەوروبەری هەولێر، بۆ ئەوەی قسەی پێویستی لەسەر بكەین.

ئەوەی گرنگە، دروستكردنی ئەو پەیوەندییەیە لە نێوان هاووڵاتی و دەسەڵات، لەو ماوەیەی كە ئێمە لە حكوومەت بووین، وا خەریكە بەرەو كۆتایی تەمەنی ئەو كابینەیە دەڕۆین، هیوادارم خوێندنەوەیەكی درووستی بارودۆخەكەمان هەبووبێت و بزانین لە كوێ ئێمە توانیومانە ئەركەكانمان بەجێ بێنین و لە كوێ ئەگەر نوقسانی هەبووە؟ هۆكارەكانی چی بوون؟ تا چەند هاووڵاتی رازییە و تێبینییەكان چین بۆ ئەوەی ئەدای حكوومەت لە داهاتوودا باشتر بكرێت. هیوادارم ئێمە بتوانین ئەو گفتوگۆیە لەگەڵ یەكتر بكەین و لە خزمەتی ئێوەی بەڕێز و خۆشەویستدا دەبم، ئنجا مەجال هی ئێوەیە و فەرموون هەر كەسێك پرسیاری هەیە، من لە خزمەتتاندا دەبم.

* ئێوارەت باش، بەخێرهاتنت دەكەم جەنابی سەرۆك، من وەكوو هاووڵاتییەكی هەولێر پرسیار دەكەم، من نورهاد عیماد بەشیر، قوتابیی زانكۆم. كە هەولێر پایتەختی هەرێمی كوردستانە، تاوەكوو ئێستا بۆچی هەندێك شتی كێشەی سەرەتاییمان هەیە چارەسەر نەكراوە؟ وەكوو كێشەی هاتووچۆ و هێڵەكانی گواستنەوە بە حكوومی نەكراون؟ بۆچی تاوەكوو ئێستا بۆ شاری هەولێر كە ڕووبەڕووی ئەو كێشەیە دەبێتەوە ساڵانە، هەستانی ئاو و لافاو، بۆچی هەتا ئێستا كێشەی كەمیی ئاومان هەیە؟ ئەگەر وەڵامێكم بدەیتەوە و بۆم روون بكەیتەوە و بۆ شاری هەولێر روون بكەیتەوە، زۆر سوپاست دەكەم و دووبارە بەخێرهاتنت لێ دەكەم.

سەرۆكی حكومەت: زۆر زۆر سوپاس. ڕاستە ئەو كێشانە پێشتریش هەبوون، یەكێك لە هۆكارەكان فراوانبوونی خێرای هەولێر و دانیشتووانی هەولێرە، خەڵك لە هەموو ناوچەكان ڕوو لە هەولێر دەكەن، لەبەر ئەوەی پایتەختی هەرێمی كوردستانە، بەڵام ئێستا بیر لەوە دەكرێتەوە كە بابەتی دروستكردنی هێڵی گشتیی هاتووچۆ، وەكوو پاس و ئەوانە كە شتێكی زۆر باش ئێستا ئامادە كراوە، هیوادارم لە ماوەیەكی زوو بكەوێتە كار.
هەندێك گەڕەكی ناوشار هەن كە ئەوانیش گەڕەكی زۆر تەنگ و لەوانەیە زەحمەت بێ تۆ بتوانیت هەموو هەولێر وەكوو خۆت دەتەوێ بە یەكەوە ببەستیتەوە، مەجبووریت بە حوكمی ئەوەی كە شوێنێكی زۆر كۆنە، شوێنێكی زۆر ئەسەرییە، لەو شوێنانەی مەجال هەیە، ئێمە ئەو هێڵانەی تێدا دەخەینە كار بۆ ئەوەی هاووڵاتی بتوانێ لێی سوودمەند بێ. ئەمە لە رووی هاتوچۆوە، بیرمان لە شتی تریش كردۆتەوە، بەڵام ئێستا من نامەوێ بچمە ناو وردەكارییەكان چونكە لە حاڵەتی تاقیكردنەوەیە تاوەكوو ئەنجامەكانی بەدەر دەكەوێ، ئەو وەختە ئەگەر زانیمان گونجاوە، سیستەمی تریش هەیە كە پێشكەوتووترە و دەكرێ ئەوەش بۆ هاووڵاتیان بەكار بێت.
لە رووی ئاو و لافاو، من بیرمە ساڵی یەكەم، دوای وەرگرتنی ئەم پۆستە، بینیمان لافاو هەستا و بەداخەوە هەتا خەڵكیش گیانی لەدەست دا. ئێمە هەر ئەو وەختە كەوتینە هەوڵی جددی بۆ چارەسەركردنی ئەم بابەتە لەوەی كە رێڕەوی ئاو كە دێتە ناو شار، ئەم ڕێڕەوانە بكەینەوە و ئەم شتانەمان كرد. دوای ئەوە چەندین جار، بۆ نموونە پار، بارانی زۆر زۆر زیاتریش هات، بەڵام ئەم لافاوە دروست نەبوو، هەرچەندە لە هەندێك گەڕەك، لە هەندێك شوێن، دیسان هەندێك گرفت دروست بوو، بەڵام هیچ كێشەیەكی وای لێ نەكەوتەوە. كەواتە كار كراوە بۆ ئەوەی رێگریی لە هەستانی لافاو یان گەیاندنی زیان بە هاووڵاتی لە شاری هەولێر بگیرێت.
لە لایەكی ترەوە دروستكردنی بەنداو و پۆند و گرتنەبەری هەندێك لەو رێكارانە بۆ ئەوەی لافاو زیاد نەكات یان نەیەتە ناو شاری هەولێر، ئەمەش دڵنیا بە كە كاریگەریی دەبێت.
لە رووی دابینكردنی ئاو بۆ هەولێر، ماوەیەكی زۆر بەرنامەی بۆ دانرابوو، یەعنی 10 یان 12 ساڵ پێش ئێستا، كە ڕێژەی ئاو بۆ هەولێر زیاد بكرێت، هەر بۆ زانیاریی ئێوە، لە زەمانی مەلیكەوە و لە سەرەتای دروستبوونی حكوومەتی عێراق وەكوو دەوڵەت تا ئێستا تەنیا 13 هەزار مەتری سێجا ئاو بۆ هەولێر دێ. دوای ئەوە هەوڵ درا كە ئەو رێژەیە زیاد بكرێ و ئاو بۆ هەموو گەڕەكەكانی هەولێر دابین بكرێ، بەداخەوە ئەو كۆمپانیایە وەكوو پێویست، ئەسڵەن هەر كاری نەكردووە، زیاتر تەركیز خرایە سەر ئەوەی ئاوی ژێر زەوی بەكار بێت كە ئاوی ژێر زەویش وردە وردە دەچێتە خوارەوە و بینیمان لە چەندین جاریش، لە چەندین هاوین، كێشەی ئاو و كەمئاوی دروست بوو. بۆ ئەوەی ئەمە بە شێوەیەكی بنەڕەتی چارەسەر بكرێ، ئێمە هاتین بڕیارێكمان دا كە فریاگوزاریی خێرا دروست بكرێ بۆ پرۆژەی ئاوی هەولێر و پرۆژەیەكمان چەند مانگێكە دەستی بەكار كردووە و سێ شەفت كاری لەسەر دەكرێ، 24 كاتژمێر كاری لەسەر دەكرێ. كەواتە كاری سێ ساڵ، ئێمە بە تەماین لە ماوەی 18 مانگدا تەواوی بكەین و دڵنیام ئینشائەڵا كە تەواو بوو، بۆ ماوەی 30 ساڵی تر كێشەی ئاو لە هەولێر نامێنێت. دوو پڕۆژەشن، یەكێكیان ئەوەی فریاگوزاریی خێرایە، ئەوەی تریشیان كە چوومە قوشتەپە، لەوێ دیسان بەشی دووەمی ئەو پرۆژەیەمان دەست پێكرد كە ئەمە وا دەكا كێشەی ئاو بۆ چەندین ساڵی تر لە هەولێر نەمێنێت ئینشائەڵا. ئەمە هیوادارم ئەو وەختە جێی رەزامەندیی هەموو هاووڵاتیان بێت. ئەمە تەنیا گەیاندنی ئاو نییە بۆ هەولێر، بەڵكوو دوای ئەوەی كە گەیشتە شاری هەولێر، شەبەكەی دابەشكردنی ئاو بە ناو شاری هەولێریشدا، ئەمەش بەشێكە لەو پرۆژەیە كە لەو ماوەیەدا ئینشائەڵا تەواو دەبێت.

*بەخێرهاتنی سەرۆك وەزیرانی ئێستا و داهاتوو دەكەم. من شنۆ عادل شەریف، فەرمانبەر لە وەزارەتی پەروەردە. سوپاس بۆ دیداری بەڕێزتان لەگەڵ چین و توێژ و پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆكان بێ جیاوازی. پرسیاری من: بەڕای جەنابتان داهاتووی كوردستان بەرەو كوێ دەڕوات بە تایبەت لە پێنج ساڵی داهاتوو؟

سەرۆكی حكومەت: من خۆشبینم و من وای دەبینم كە كوردستان ئینشائەڵا سەقامگیریی تێدا بەردەوام دەبێ، پێشكەوتن زیاتر دەبێ، بووژانەوەی ئابووری باشتر دەبێ، بە چاككردن و چارەسەركردنی كێشەكانمان لەگەڵ حكوومەتی فیدڕاڵی، ئێمە زۆر لەو بیانووانەی كە تا ئێستا بە ئێمەیان گرتووە، نەمانهێشتووە. بۆ ئەوەی ئەم ڕێگرییانەی كە هەشن، ئەوانە نەمێنن، هیوادارم ناوچەكەش زیاتر بەرەو سەقامگیری بڕوات، ئەگەر تاكوو ناوچەكە سەقامگیر بێ، ئێمە دەتوانین لە كەشێكی ئارام و سەقامگیردا زیاتر پێشبكەوین. كەواتە ئومێدی من ئەوەیە كە ناوچەكە بە گشتی بەرەو سەقامگیری و ئاشتەوایی بڕوا، چونكە ئێمە لە كەشی وادا زیاتر پێشدەكەوین. جا من ئومێدم زۆرە و هیوادارم زۆر لەو بەرنامانەی كە دەستیشمان پێكردووە، ئەنجامەكانیشی لە ماوەیەكی نزیكتردا دەردەكەون، لە ماوەی ئەم ساڵانەی داهاتوو كە هەمووشی لە بەرژەوەندیی هاووڵاتی و خەڵكی كوردستاندایە و ئینشائەڵا دەبینین كە وڵاتێكی خۆشتر و ئاوەدانترمان دەبێت.

*من پێشنیارێكم هەیە و داواكارییەكیشم لە بەڕێزت هەیە، لە كابینەی داهاتوو ژوورێك یان دەزگایەكی چاودێری دابمەزرێ.
سەرۆكی حكومەت: چاودێریی چی؟
*چاودێری كە بتوانێ بێتە ناو قووڵایی جەماوەر، بێتە ناو خەڵكی هەژار و كەمدەرامەت، بچێتە ناو دەزگا حكوومییەكان و دائیرەكان، كە بزانێت ئایا كەموكوڕی و گیروگرفتەكانی خەڵكەكە چییە؟ ئەو فەرمانبەرانەش راستەوخۆ سەر بە یان جەنابت بن، یان سەر بە وەزیرەكان بن و نەشناسرێن لەناو خەڵك، لۆ ئەوەی بزانن ئێش و ئازار و مەعاناتی خەڵك چییە؟ هەم لە دائیرەكان، هەم لە قوتابخانە حكوومییەكان، هەم لە خەستەخانە حكوومییەكان. یانی بێن لە چینی هەژارەوە دەست پێ بكەن. داواكاریی دووەمم لە بەڕێزت، بە خۆم دوكانم لە تەیراوایە، خەڵكیش داوای كردووە كە جەنابی سەرۆكی وەزیران سەردانێكی بازاڕی تەیراوای بكا، سەردانێكی ئەو گەڕەكە بكات كە گەڕەكێكی كۆنی شاری هەولێرە. یەعنی مێژووێكی پڕ سەروەریی هەیە لە قارەمانانی وڵات و نیشتمانپەروەر و رۆشنبیر و هونەرمەند و مامۆستا و نووسەر. لە تەیراوای بازاڕێكی لێیە بازاڕێكی گەورەی لێیە كە بەڕاستی بێبەش كراوە لە خزمەتگوزاری، ئەو كاتەی كە بازاڕی گەورە سووتا، ئەو بازاڕە پێی دەڵێن كۆڵانی زرارییان، لە 300 تا 400 دوكان پێك دێت، بە چادری سێبەریان دەكرد بۆ دوكانەكان، چادرەكانیان هەڵگرت، داوا لە بەڕێزتان دەكەم كە لە كاتی سەردانیكردنەكە، وەكوو دیارییەك بفەرموون كەپرێكی مۆدێرن بۆ ئەو بازاڕە دروست بكەن، زۆر زۆر سوپاست دەكەین.

سەرۆكی حكومەت: زۆر سوپاس، سوپاسی پێشنیاری جەنابت دەكەم. بێگومان پێشنیارێكی باشە، بەڵام جەنابت وات داناوە من هەر بەردەوام دەبم، ئەوە من نازانم لەسەر ئێوە دەمێنێت، ئەگەر دەنگ بدەن و من بەردەوام بووم، بەسەرچاو. بە تەمای خوا. ئەگەر بەردەوام بووین حەتمەن لە خزمەت دەبین و پێشنیازەكەش زۆر بەجێیە.
بۆ داواكارییەكەش، حەتمەن لەبەرچاو دەگرین، بزانین كەی گونجاوە، ئینشائەڵا ئەوەش دەخەینە بەرنامەی كاری خۆمان. من ناتوانم بڵێم كەی، بەڵام لەبەرچاوم دەبێت.

*من بێستوون نەجیم، كارمەندی تەندروستیم. پرسیارەكەم ئەوەیە، خەڵكێكی زۆر پێیوایە كە لە كابینەی جەنابتدا كارەبا و ئاو و خزمەتگوزارییە گشتییەكانی تر، ئایا لەم بارە گرانەی كە هەبوو، گران بوونە، هۆكار چییە و چارەسەر چییە؟

سەرۆكی حكومەت: زۆر سوپاس، وەڵا من نازانم، خۆزگە نموونەیەكت دابا كە چۆن نرخی كارەبا و ئاو زیادی كردووە؟ با وازح بین، چۆن زیادی كردووە و لە كوێ زیادكراوە؟ چونكە ئەوەی من بزانم، نە نرخی ئاو و نە نرخی كارەبا لەسەر هاووڵاتی زیاد نەكراوە، ئەمە بەرنامەی حكوومەت نەبووە. بەڵام با وازح بین تۆزێك، كارەبا بە داخەوە، بەڵام بەهۆی ئەوەی ئێمە نەمانتوانیوە كارەبای 24 كاتژمێری دروست بكەین، لەبەر ئەوەی پێداویستیی خەڵك لە بەكارهێنانی كارەبا زۆر زۆر زیاترە لەو بەرهەمەی كە ئێستا لە كوردستان هەیە، ئەویش هۆكاری هەیە، ئێمە هەوڵمان دا گاز زیاد بكەین، بەڵام ڕێگریی كرا لە زیادكردنی گاز بۆ ئەوەی ئێمە بتوانین زۆر شوێنی تر بۆ بەرهەمهێنانی كارەبا زیاد بكەین كە رێژەی كارەباش زیاد دەكرا، بێگومان كارەبای 24 كاتژمێریش بۆ هاووڵاتی تەرخان دەكرا. بەڵام لە حاڵەتێكدا كە كارەبای 24 كاتژمێری نەبووە، زۆر خەڵك پەنای بردۆتە بەر مۆلیدە و مۆلیدە نرخی زۆر زۆر لە نرخی كارەبای حكوومەت گرانترە. من با بە نموونە بە جەنابت بڵێم، ئەو نرخەی كە حكوومەت بۆ كارەبا خەرجی دەكات بۆ هاووڵاتی، زۆر ئەو بەشەی كە لە هاووڵاتی وەریدەگرێتەوە، زۆر زۆر كەمە، 20%یش نییە. ئێستا ئێمە سیستەمێكی ترمان دەست پێكردووە، لە دوو گەڕەكی شاری هەولێر كەوتۆتە كار، گەڕەكی شادی و گەڕەكێكی تر نازانم كەس لە دانیشتوانی ئەو گەڕەكانە لێرەن یان نا، كە هاووڵاتیی خۆی، هیوادارم لێیان بپرسن بزانن ئەوان چەند رەزامەندن لەسەر ئەم سیستەمە نوێیەی كە هەیە. ئەمە هەم كارەبای 24 كاتژمێری بۆ هاووڵاتی دابین دەكا، هەم كێشەی دەنگ و بۆن و دووكەڵی مۆلیدەش كەمتر دەبێ.

*ئێوارە باش جەنابی سەرۆك، من فاتیمە رەسووڵ، یاریدەدەری یاساییم لە نووسینگەی شەقڵاوەی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ئافرەتان و خێزان. سەرەتا زۆر سوپاس بۆ ئەو دەرفەتەی كەوا ڕێگەت دا لە نزیكەوە گفتوگۆ بكەین. پرسیارەكەی منیش هەر سەبارەت بە دامەزراندنە، بەڕێزتان لەو ماوەیە بڕیاری بەگرێبەستكردنی وانەبێژانتان پەسەند كرد، ئایا هیچ پلانێكی لەم شێوەیە هەیە بۆ بەهەمیشەییكردنی فەرمانبەرانی گرێبەست؟ پێشنیارێكیشم هەبوو ئەگەر قەبووڵی بكەی سوپاست دەكەم. وەكوو دەبینین بەڕێزت هەر رۆژە و لە شار و ناوچەیەكی و بەردی بناغەی پرۆژەی گەورە دادەنێی و خزمەتگوزاریی نوێ پێشكەش دەكەی، بەڵام تا ئێستا بەشی شەقڵاوەی تێدا نەبووە، پێشنیار دەكەم كەوا سەردانی شەقڵاوەش بكەی، چونكە بەڕاستی پێویستیی بە پرۆژەی نوێ و خزمەتگوزاریی تازە هەیە، زۆر سوپاس

سەرۆكی حكومەت: زۆر سوپاس، لە ساڵی 2013ەوە تاكوو ئێستا، هەرێمی كوردستان نەیتوانیوە خەڵك دابمەزرێنێت، چونكە بەغدا ڕێگەی نەداوە، بەغدا ڕێگەی نەداوە لەوەی كە ئێمە دامەزراندن بكەین، بۆ ئەوەی كە هەمیشە بە بڕینی بودجە و وەستاندنی بودجە و نەناردنی مووچە، وایانكردووە ئەم داهاتەی بەردەستی حكوومەتی هەرێمی كوردستان نەتوانێت كە لە خەڵكی نوێ دابمەزرێنین. پێشتریش دامەزراندن لەسەر بنەمای زیاتر تەڕزیە بووە، ململانێی سیاسیی حزبەكان وایانكردووە خەڵكێكی زۆر لە كەرتی حكوومەت دابمەزرێت. لەسەر دامەزراندن، ئەمساڵ تەنیا لە ماوەی ساڵێكدا لە ئاستی حكوومەتی فیدڕاڵی نزیكەی یەك ملیۆن كەس دامەزراوە، یەك ملیۆن خەڵكیان دامەزراندووە، ئایا لەمە هیچ ڕێژەیان بۆ هەرێمی كوردستان تەرخان كرد؟ نەخر.
پێش ماوەیەك، ئەنجومەنی ئابووری لە حكوومەتی فیدڕاڵی سەردانیان كردین، دوو ڕۆژ ئێمە خەریكی گفتوگۆ بووین لەگەڵیان بۆ چارەسەركردنی كێشە ئابوورییەكانی هەرێم. پێش چەند رۆژێكیش لێژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق، ئەوانیش هاتن سەردانیان كردین، ئەم بابەتە لەگەڵ ئەوان زۆر زۆر بە وردی باس كراوە كە ئێمە پێویستە چۆن حكوومەتی عێراق ماف بە خۆی دەدا، حكوومەتی فیدڕاڵی ماف بە خۆی دەدا دامەزراندن بكات، دەبێ هەرێمی كوردستانیش لێی بێبەش نەبێت. ئێمە خەڵكمان هەیە دەرچووی زانكۆیە، حكوومەت پێویستیی بە پسپۆڕیی نوێ هەیە، خەڵك هەیە خانەنشین بووە و پێویستیمان بە تاقەی گەنج هەیە. دەبێ ئێمە هەندێك خەڵك دابمەزرێنین. جا ئێستا ئێمە لەو گفتوگۆیەین لەگەڵ حكوومەتی فیدڕاڵی، چونكە بابەتەكان زۆر زۆر چوونەتە ناو وردەكارییەكانەوە و من ئەمەش با بڵێم، ئێمە زیاتر لەگەڵ ئەو بیرۆكەیە بووین كە وەكوو كیانێكی فیدڕاڵی، هەرێمی كوردستان دەبوایە بودجەی خۆی بۆی دیاری بكرێ و ئەو بودجەیە دواتر پەرلەمانی كوردستانە، حكوومەتی كوردستانە، چاودێریی دارایی كوردستانە، ڕێكخراوەكان، با ئەوانە چاودێریی چۆنیەتیی بەكارهێنان و خەرجكردن و خەرجی و داهاتەكان بكەن كە چی دەكرێ، نەك وەزارەتێك لە ئاستی حكوومەتی فیدڕاڵییەوە تێكەڵی وردەكارییەكان بێ كە ئەمە لەگەڵ سیستەمێكی فیدڕاڵی ناگونجێت. بەڵام لایەنە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان، وایانكرد دەرگایان بۆ بەغدا كردەوە كە ئەوان بێن دەستوەردان لە ناو ئەم وردەكارییانەدا بكەن كە بەداخەوە رێگریش بوون لە جیاتی ئەوەی یارمەتیدەر بن، لە جیاتی ئەوەی یارمەتیمان بدەن خەڵك دابمەزرێنین، لە جیاتی ئەوەی یارمەتیدەر بن مووچە سەری مانگ بێ، تەماشا بكەن ئێستا ئەو گرفتانە هەموویان هاتوونەتە پێش و ئەوانەی كە هۆكاری ئەم كێشانە بوون، ئێستا خۆیان بێدەنگ كردووە و هەروەكوو بڵێی ئاگایان لە بابەتەكە نییە و نەبووە، نە بایان دیوە و نە باران! ئێستا هاووڵاتی دەبێ ئەمەیان بەبیر بێتەوە، بەڵام بۆ دامەزراندن، ئێمە لەگەڵ بەغدا لە گفتوگۆداین بۆ ئەوەی بتوانین ئەو رێژانەی كە پێویستن، دایانبمەزرێنین. ئیتر بێگومان ئەوە بۆ ئەو بابەتەی جەنابیشت باست كرد، ئەوانیش دەگرێتەوە.

*باسی ئەوەشم كرد كە سەردانی شەقڵاوە بكەیت، وابزانم ئەوەت لەبیر چوو.
سەرۆكی حكومەت: شەقڵاوە، بەخوا من زۆر زۆر دێمە ئەوێ، پرۆژەشمان كردووە چۆن نەمانكردووە؟ بۆ نموونە بەنداوی ئاقووبان، بەڵام شتی تر هەیە ئینشائەڵا دەیكەین.

*ئومێدی زیاترمان هەیە بە پرۆژەی نوێ، زۆر سوپاس.
سەرۆكی حكومەت: بێگومان، شەقڵاوە شارێكی زۆر خۆشیشە، من ماوەیەكی زۆریش لێی بووم لە كاتی راپەڕین، ئێمە ماوەیەك لە شەقڵاوە بووین. بە ناوبانگیشە لە هەموو شوێنی تری عێراق دێن سەردانی شەقڵاوە دەكەن، بێگومان شایستەی ئەوەیە باشترین خزمەت بكرێ و حەتمەن گرنگییەكی زیاتری پێ دەدەین بەسەرچاو.

* سڵاوت لێبێت كاك مەسرور، خۆشحاڵ بووم كە توانیم رووبەڕوو قسەتان لەگەڵ بكەم. ئەوەی من هەمە نازانم دەبێتە رەخنە یان پرسیار یان هەر شتێك، پێم خۆشە لێمی وەربگریت، بابەتی كەرتی پەروەردە و كەرتی خوێندنی باڵا لە كوردستان، دەتوانم بڵێم بە جددی كاری لەسەر نەكراوە. ئێمە وەكوو خوێندكارێك 16 ساڵ خوێندوومە، كە تەخەروج دەكەم، شتێكی وا نازانم، بابەتەكە لەوانەیە بڵێم رەخنە لە خۆم، ئامادەم رەخنەكە قەبووڵ بكەم، بەڵام هەر من نیم، كە خەڵك تەخەروج دەكات، هەلی كار نییە، رەخنە لە تۆ نییە، رەخنە لەوەیە كە من ئەوها پەروەردە نەكراوم و دەستێكی كاری ئاوا نیم كە لە هەموو شوێنێك شوێنم ببێتەوە، ئەوە شتەكە گشتییە، بۆ دەبێ هەر كەسێك دینارێكی لە من زیاتر هەبێ روو لە كەرتی تایبەت بكا بۆ خوێندن؟ هەم لە كەرتی خوێندنی باڵا و هەم لە كەرتی پەروەردە. بە هەموو ئەو كەسانەی كە لە من ئاستی داراییان باشترە، ڕوو دەكەنە شوێنەكانی تر بۆ نموونە كەرتی تایبەت لە دەرەوەی وڵاتە لێرەیە، بۆ نموونە كۆمەڵێك زانكۆمان هەیە ئاستیان زۆر بەرزترە لەو حكوومییانەی كە هەیە. ئەوە گلەیی بێت لە هەموو ئەو مامۆستای زانكۆیانە و مامۆستاكانی مەكتەب كە هەتا ئێستا نەیانتوانیوە رەخنەیەك بگرن لە خودی مەنهەجی وەزارەتی پەروەردە، خودی مەنهەجی خوێندنی باڵا كە بەڕاستی كەسێك دروست ناكەن كە دەستی كاری هەبێت. ئێستا من وەكوو خۆم دوای كۆلێژ هەستاوم خۆم فێر كردووە و خۆم فێری هەموو بابەتێك كردووە، بە مووچەیەكی 200 دۆلاری دەستم بەكار كردووە و ئەلحەمدولیلا ئێستا ئاستیشم زۆر باشە و لە شوێنێكی زۆر باشیشم، بەڵام بۆ دەبێ ئاوها بێ؟ بۆ نابێ لە ماوەی ئەو 16 ساڵە منێك پەروەردە بكەن كە خەڵك مەمنون بێ بڵێ كارم بۆ بكە؟
سەرۆكی حكومەت: زۆر زۆر سووپاس، جارێ سەبارەت بە ئاستی خوێندن، پەروەردە یان خوێندنی باڵا، پێموایە شت كراوە، بەڵام هەستیش دەكەین كە دەكرێ زۆر لەوە باشتر بكرێ، بە تایبەتی بەرزكردنی ئاستی خوێندن، ئێمە ئێستا دامەزراوەیەكمان دامەزراندووە پێش ماوەیەكی زۆر كەم، ئەمە ئێستا تەواو بووە، بۆ بەرزكردنی كوالێتیی خوێندن لە خوێندنی باڵا، بۆ ئاستی هەموو زانكۆكان، ئێمە چۆن بتوانین ئاستی خوێندن لە كوردستان بۆ ئاستێكی بەرزی نێودەوڵەتی بەرز بكەینەوە؟ ئەم دامەزراوەیە، ئەم ئینستیتیوتە زیاتر بۆ ئەوەیە كە كوالێتیی زانكۆكان، كۆلێژەكان بەراورد بكا بەو سیستەمە نێودەوڵەتییانە و ئێمە بتوانین زیاتر كەرتی خوێندنی باڵا بەرەو پێشەوە بەرین. جا ئەمە حەتمەن لەبەرچاو گیراوە، چونكە راستە ئێمەش حەز دەكەین كە ئاستی خوێندنمان بەرزتر بێ، ئاستی زانكۆكانمان لە ئاستی زانكۆیە هەرە پێشكەوتووەكانی جیهان بێ.
بەڵام جەنابت باسی شتێكی ترت كرد، مەسەلەی كاری پیشەیی، مەرج نییە هەر كەسێك بیەوێ لە شوێنێك پیشەیەك ئیشێك بكات، ئیلا دەبێ بچێ بەكالۆریۆس یانیش ماستەر یانیش دكتۆرای هەبێ. بۆیە لەگەڵ وەزارەتی خوێندنی باڵا و وەزارەتی پەروەردەش لەسەر ئەو بابەتە زۆر كارمان كردووە كە چۆن ئێمە بێین كاری پیشەیی دروست بكەین، هەتا لەگەڵ وڵاتانی بیانیش، یەكێك لەوانە وڵاتی كۆریا، قسەمان كردووە كە چۆن یارمەتیی ئێمە بدەن كاری پیشەیی لە كوردستان پەرە پێ بدرێ، كەواتە یەكێك بیەوێ كارێكی پیشەیی فێر ببێ، مەجبوور نەبێ، ناچار نەبێ ئیلا دەبێ شەهادەی بەرزی زانكۆیەكی هەبێ تاوەكوو ئیشی پێ بدرێ، لەوانەیە شارەزاییشی نەبێ لە ئیشەكە. زۆر ئیش هەیە كە زیاتر بە ئەزموون فێر دەبن، دەبێ لە شوێنێكدا فێریان بكەن، ئەو خەڵكە بتوانێ سوود وەربگرێ. بەڵام سەرەڕای ئەوەش، من حەز دەكەم دیسان باسی ئەوە بكەم، جەنابت دەڵێی خۆت ئیشت هەیە و شوێنیشت باشە، كەسێك رەغبەتی هەبێ خۆی فێر بكا، رەغبەتی هەبێ سەركەوێ، ڕێگە دەدۆزێتەوە. بەڵام حكوومەت دەبێ ئاسانكاری بكات، من ناڵێم هەموو شتێك دەبێ بۆ هاووڵاتی بەجێ بمێنێ، بەڵام یەكێك رەغبەتی خۆپێگەیاندنی هەبێ، ڕێگە دەدۆزێتەوە خۆی پێبگەیەنێت.

*جەنابی سەرۆكی حكومەت، زۆر سوپاس بۆ بەخشینی ئەو دەرفەتە بە ئێمە، من پرسیارێكم هەیە سەبارەت بە پرۆسەی هەڵبژاردن، وەك دەزانین هەڵبژاردن بە گرنگترین میكانیزمەكانی بەشداریی سیاسی دادەنرێتن، بەڵام ئەگەر هاتوو چاوپێداخشانەوە بكەین بە ڕێژەی بەشداریی هاووڵاتیان لە هەڵبژاردنەكاندا، هەر لە هەڵبژاردنی خولی یەكەمی پەرلەمانی كوردستانەوە بیگری تا دوایین هەڵبژاردن، دەبینین رێژەكە گۆڕانكاری بەسەردا دێت، واتە كەم دەبێتەوە. لە دوایین هەڵبژاردندا ڕێژەكە دەبێتە 58.9%، واتە 30% كەمتر دەبێتەوە لەچاو هەڵبژاردنی خولی یەكەمی پەرلەمانی كوردستان. بۆیە دەپرسم ئایا ئەو هۆكارانە كامانەن كە كاریگەرییان لەسەر كەمبوونەوەی رێژەی بەشداریی هاووڵاتیان لە هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی كوردستان هەیە؟

سەرۆكی حكومەت: بێگومان لە هەموو كۆمەڵگەیەك، لە هەموو وڵاتێك، ڕێژەی بەشداریی لە هەڵبژاردنێك بۆ هەڵبژاردنێكی تر جیاوازە، مەرج نییە داییم بەرەو كەمبوونەوە بچێت، دەكرێ لە هەڵبژاردنێك ڕێژەی بەشداربوان تۆزێك كەمتر بێ، بەڵام لە هەڵبژاردنی دوای ئەوە زیاتر بێ، هیوادارم ئەم هەڵبژاردنە ڕێژەی بەشداریكردنی هاووڵاتیان زیاتر ببێت. بۆیە ئێمە ناتوانین بە شێوەیەكی گشتی لێكدانەوەی بۆ بكەین كە هۆكارەكان چین، بەڵام لەوانەیە هەندێك لە هۆكارەكان ئەوە بن، هەندێك لە هاووڵاتیان بێئومێد كرابن لە لایەن رەوتێكی سیاسییەوە، پێیان گوترابێ كە قسەی هاووڵاتی ناخوا، یاخود بەشداریكردن یان بەشدارینەكردن وەكوو یەكە. من خۆم لەگەڵ ئەو رەئیە نیم و پێموایە هەموو هاووڵاتییەك دەنگ و رەنگی زۆر زۆر گرنگە و ئەگەر هاووڵاتی خۆی بەشدار نەبێ لە دەنگدان، بەشدار نەبێ لە دیاریكردنی چارەنووسی خۆی، ئەو وەختە خەڵكێكی تر لە جیاتی ئەم هاووڵاتییە دەنگ دەدا، بۆیە من داوام لە هەموو هاووڵاتییەكی خۆشەویست ئەوەیە، بەشدارییەكی كارا بكەن بۆ ئەوەی خۆیان بڕیار لەسەر چارەنووسی وڵاتەكەیان بدەن، خۆیان بڕیار لە چارەنووسی خۆیان و كەسوكار و داهاتووی خۆیان بدەن. ڕێژەی بەشداربوان بێگومان كاریگەریی دەبێت، چونكە من نامەوێ تەنیا ئەو لایەنانەی كە ئاراستە دەكرێن یانیش لایەنێكی حزبین، تەنیا ئەوان خۆیان بە بەرپرسیار بزانن بەوەی كە بەشداریی لە هەڵبژاردن بكەن، چونكە هەر بڕیارێك دەدرێت، هەر دەسەڵاتێك حكوومەت وەردەگرێ، بڕیارەكانی تەئسیری لەسەر ژیانی هەموو تاكێك هەیە، لایەنگیری حزبێكی سیاسی بێت یان لایەنگر نەبێ، بێلایەن بێ، هەر هاووڵاتییەك، بڕیاری هەڵبژاردن كاریگەریی لەسەر داهاتووی ژیانی ئەو كەسەش دەبێ، بۆیە داوام ئەوەیە كە هەموو لایەك بەشدار بن و دڵنیاش بن دەنگیان كاریگەریی هەیە، چونكە دەنگیان دیار دەكات كێ لە داهاتوو دەتوانێ حكوومڕانی لەم وڵاتەدا بكات.

*سەرۆكی حكومەت، من پێم باشە لە كوردستان ئەو كەسانەی كە دەستڕەنگینن هاوكاری بكرێن بۆ دەرەوە، بۆ ئەوەی ئەو خیبرە گەورەیە و زیرەكایەتییەی كە لە وڵاتاندا هەیە، بیگوازنەوە بۆ كوردستان، لە كوردستان كارگەی گەورەی پێ دابنرێت، خەڵك بە تەنها بیر لەوە نەكاتەوە كە من معاشخۆرم، خەڵكی كوردستان دەبێ هان بدرێت لە جیاتی ئەوەی پارەی پێ بدرێت، پارە پەیدا بكات، پارە بەرهەم بهێنێت. من پێشنیارەكەم ئەوە بوو ئەگەر بكرێت، ئەو بیرۆكە ئەجنەبی و ئەو بیرۆكە پێشكەوتوانەی كە لە دەرەوە هەیە، بگوازرێتەوە كوردستان.

سەرۆكی حكومەت: زۆر سوپاس، ئەوەی جەنابت باس دەكەیت، بەشێكە لە ئەجێندای كابینەی حكومەت كە ئێمە لە سەرەتاوە باسی هەمەجۆركردنی داهات و هەمەچەشنكردنی ئابووری و دروستكردنی ژێرخانێكی بەهێزی ئابووریمان كردووە لە كوردستان. ئێمە وەبەرهێنانێكی زۆرمان لە كشتوكاڵدا كردووە، بابەتی گەشتوگوزاری گرنگییەكی زۆرمان پێداوە، لە ڕووی پیشەسازیش گرنگیمان پێداوە، ئەوە نییە نەكرابێ. بەڵام لەوانەیە لە ئاستی پێویستدا نەبێ، ڕاستە لە ئاستی پێویستدا نییە، ئەویش هۆكاری هەیە. هۆكارەكەی ئەوەیە كە لەو ماوەیەی ئەم چەند ساڵەی رابردوو چەندین جار بودجەی هەرێم وەستێندرا لە لایەن حكوومەتی فیدڕاڵییەوە، جووڵەی ئابووری لەسەر ئاستی جیهان و لە ناوچەكە و بە تایبەتی لە هەرێمی كوردستان كێشەی تێكەوت، نەخۆشیی كۆرۆنا بۆ دوو ساڵ كێشەیەكی سەرەكی بووە كە نەیهێشتووە لە زۆر رووەوە جووڵەی ئابووری بەرەوپێشەوە بچێت. سەرەڕای ئەوەش، ئێمە هەوڵێكی جددیمان داوە بۆ ئەوەی پەیوەندییەكی باشتر لە نێوان كەرتی گشتی و كەرتی تایبەت دروست بكەین و زۆر لەو پرۆژانەی كە ئێستا دەیبینی لە هەرێمی كوردستان بەردەوام بوون، سەرەڕای ئەوەی كە دژایەتییەكی زۆری حكوومەت كرا تا پەكی بكەوێ و نەتوانێ پرۆژەكان جێبەجێ بكا، بەڵام لەسەر ئەركی كەرتی تایبەت، پرۆژەكان بەردەوام بوون و ئەم پەیوەندییە تەندروستییەی كە دروست كرا، متمانەیەكی باشتریشی دروست كرد لە نێوان كەرتی تایبەت و كەرتی گشتی، لە نێوان حكوومەت و هاووڵاتی كە ئەنجامەكانیشی بەدەر كەوتووە لە هەندێك ڕووەوە.
بیرۆكەكەی جەنابت دروستە، بەڵام ئێمە بیرمان لە شتی تریش كردۆتەوە، جگە لەوەی بۆ تواناسازیی خەڵكی خۆمان بچنە دەرەوە و سوود لە ئەزموونی وڵاتانی تر وەربگرن، بۆ پێشخستنی كەرتی پیشەسازی، بە تایبەتی ئەگەر خوا یارمەتی داین و بەردەوام بووین، بەرنامەمان ئەوەیە ئێمە سوود لەو ئەزموونانە وەربگرین بە راكێشانی ئەزموونی ئەم وڵاتانە لە كوردستان، نەك تەنیا چەند كەسێكمان بچن بۆ ئەوێ، بەڵكوو بۆ نموونە زۆر لەو وڵاتانە هەن كە لە ماوەیەكی زوودا خێرا پێشكەوتن، بۆ ئێمە نەتوانین سوود لە ئەزموونی ئەوان وەربگرین؟ ئەگەر ئەوان بێن بەشێك لە كارگەكانی خۆیان، كارخانەكانی خۆیان بە تێكەڵاوبوون لەگەڵ كەرتی تایبەتی هەرێمی كوردستان لێرەدا دروست بكەن، ئەمە سوودی دووبەرابەرە، یەك: هەم ئەزموونەكە

بەپەلە

مەسرور بارزانی بڕیارێکی لە بەرژەوەندیی سنووری قەزای پشدەر دا

بە بڕیاری سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی، بەشێکی داهاتی مەزری کێلێ بۆ پرۆژە تەواونەکراوەکانی سنووری قەزای …

اترك تعليقاً

لن يتم نشر عنوان بريدك الإلكتروني. الحقول الإلزامية مشار إليها بـ *